VAPZ: het pensioen voor zelfstandigen uitgelegd

Een Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ) is de eerste bouwsteen van je aanvullend pensioen als zelfstandige. Je stort premies in een contract bij een verzekeraar of pensioeninstelling en geniet tegelijk fiscale én sociale voordelen.

Voor wie?

• Zelfstandigen in hoofd- of bijberoep

• Meewerkende echtgeno(o)t(e) met maxistatuut

• Vennootschapsmandatarissen (bestuurders/zaakvoerders)

Daarnaast kan je ook werken met POZ (zelfstandigen) of IPT (via de vennootschap).

Gewoon VAPZ vs. Sociaal VAPZ

• Gewoon VAPZ Puur pensioensparen met fiscale/sociale voordelen.

• Sociaal VAPZ Zelfde voordelen, maar een deel van de premie gaat naar sociale waarborgen (bv. arbeidsongeschiktheid, hospitalisatie, premievrijstelling bij invaliditeit). Daardoor is het netto voordeel vaak nog beter, terwijl je extra bescherming inbouwt.

De voordelen op een rij

1. Fiscale aftrek als beroepskost Je premies zijn aftrekbare beroepskosten. Daardoor zakt je belastbare winst en betaal je minder personenbelasting.

2. Lagere sociale bijdragen Omdat je winst zakt door de aftrek, dalen ook je sociale bijdragen. Zo weegt de effectieve kost van je premie lager door.

3. Pensioenopbouw op jouw tempo Je kiest zelf je jaarlijkse premie (binnen de toegestane plafonds) en kan tussentijds aanpassen. Stopzetten of pauzeren kan, zonder fiscale boete op de reeds gestorte bedragen.

4. Flexibele uitkering Op einddatum volgt een kapitaal (fiscaal gunstig behandeld via eindbelasting). Je kunt vaak opties kiezen zoals overlijdensdekking of waarborgen bij invaliditeit (sociaal VAPZ).

Hoeveel mag je storten?

Er geldt een maximumplafond in functie van je beroepsinkomen. In de praktijk zal je adviseur of verzekeraar je jaarlijkse maximum berekenen. Tip: plan je stortingen zodat je jaarlijks het voordeel optimaliseert zonder je cashflow te forceren.

VAPZ combineren met POZ of IPT

• Eerst VAPZ: hoogste combinatiewaarde door dubbel voordeel (belasting + sociale bijdragen).

• Daarna kan je extra pensioen opbouwen via:

  • POZ (Pensioenovereenkomst voor Zelfstandigen) in de privésfeer.

  • IPT (Individuele Pensioentoezegging) betaald door je vennootschap, afgestemd op de 80%-regel.

Kostentransparantie & rendement

• Kosten: let op instap-, beheers- en risicopremies. Vraag een heldere kostenfiche.

• Rendement: tak 21 (gewaarborgde rente + eventuele bonus) of tak 23 (beleggingsfondsen, zonder garantie). Kies in lijn met je risicoprofiel en horizon.

• Bescherming: sociaal VAPZ voegt risicodekkingen toe (arbeidsongeschiktheid, premievrijstelling, …). Dat beperkt inkomensverlies bij tegenslag.

VAPZ – belasting bij uitkering

• Fictieve rente: je kapitaal wordt niet in één keer belast. Elk jaar wordt een percentage van het kapitaal als pensioeninkomen belast, gedurende een vaste periode:

Leeftijd van de begunstigde	Fictieve rente	Aangifteplicht
65 jaar en ouder	5%	10 jaar
63–64 jaar	4,5%	13 jaar
61–62 jaar	4%	13 jaar
59–60 jaar	3,5%	13 jaar
56–58 jaar	3%	13 jaar
51–56 jaar	2,5%	13 jaar
46–50 jaar	2%	13 jaar
41–45 jaar	1,5%	13 jaar
40 jaar en jonger	1%	13 jaar

• Voorafgaande inhoudingen op het kapitaal (winstdelingen uitgesloten):

  • RIZIV-bijdrage: 3,55%

  • Solidariteitsbijdrage: 0–2% (afhankelijk van de omvang van het kapitaal)

• Op de jaarlijkse belastbare fractie betaal je vervolgens personenbelasting volgens je schijven + gemeentebelasting.

Ontvangt u het pensioenkapitaal ten vroegste op 65 jaar en bent u tot dan blijven werken (lees: sociale bijdragen blijven betalen), dan wordt slechts 80 % van het kapitaal in fictieve rente omgezet. De overige 20 % wordt dan niet belast.

Praktisch starten (checklist)

•  Inkomen & premie laten doorrekenen (maximaal aftrekbaar bedrag).

•  Gewoon of sociaal VAPZ kiezen (welke waarborgen wens je?).

•  Formule bepalen (tak 21/23 of combinatie) en kosten vergelijken.

•  Contract afsluiten via verzekeraar of pensioeninstelling.

•  Automatische domiciliëring instellen (voorkomt gemiste stortingen).

•  Jaarlijks herbekijken (inkomen, premie, waarborgen, rendement).

Samengevat

• Een VAPZ is de meest efficiënte eerste laag van je aanvullend pensioen als zelfstandige.

• Je premies zijn beroepskosten, leveren belasting- én RSZ-voordeel op en bouwen pensioenkapitaal op.

• Sociaal VAPZ voegt nuttige beschermingen toe.

• Optimaliseer jaarlijks je premie en combineer nadien met POZ/IPT voor extra opbouw.

Op zoek naar een accountantskantoor dat je helpt en bijstaat? Contacteer Fiskalize!